Bản thân mình là một bà mẹ bỉm sữa chính hiệu, đã từng quay cuồng với tã sữa và những lần con trở mình khó ngủ không biết bao nhiêu lần. Tình cờ một lần mình đăng những kinh nghiệm cho trẻ ăn dặm của mình lên một hội nhóm nuôi dạy con trên mạng, không ngờ lại nhận được rất nhiều sự tán đồng từ các mẹ bỉm khác. Không những thế, ở dưới phần bình luận, nhiều bạn còn để lại nhiều mẹo mới lạ khiến mình hoàn toàn bất ngờ, thế nhưng khi áp dụng trong việc cho bé nhà mình ăn dặm lại hiệu quả đến không ngờ.

Hôm nay, mình sẽ tổng hợp và chia sẻ những mẹo cho bé ăn dặm hiệu quả mà mình đã đúc rút được trong hành trình làm mẹ cũng như học được từ các bà mẹ bỉm sữa khác nhé!

1. Giải quyết lý do bé không muốn ăn

Để giúp bé ăn dặm hiệu quả thì điều đầu tiên chúng ta cần làm đó là giải quyết những vấn đề gốc rễ khiến trẻ biếng ăn.

Nhiều lúc nhìn con ăn nhưng ngậm lâu trong miệng, có lúc thì phun đồ ăn tung tóe, khóc lóc, từ chối há miệng ... mình thực sự cảm thấy mệt mỏi và tự hỏi bản thân đã bắt đầu sai từ bước nào. Nhưng sau khi tìm hiểu thông tin từ chuyên gia dinh dưỡng, mình đã nhận ra nguyên nhân sâu xa không nằm ở bản thân bé, mà thường do cách chúng ta phản ứng, kỳ vọng vào một bữa ăn chưa phù hợp. Một khi hiểu đúng vấn đề, việc cho con ăn sẽ nhẹ nhàng hơn rất nhiều. 

Cùng đi vào những biểu hiện cụ thể nhé:

- Bé khóc, từ chối, quay mặt đi khi ăn: Lý do cơ bản của việc này là bé chưa đói hoặc chưa sẵn sàng cho bữa ăn. Khi đó việc cần làm của mình là hãy cho con thêm một chút thời gian và chờ trẻ bình tĩnh lại. Nếu một em bé đang có dấu hiệu khóc quấy thì việc bạn ép bé ăn chỉ càng khiến tình trạng tồi tệ thêm. 

Một mẹo đó là hãy cho phép con dùng tay chạm vào đồ ăn, thậm chí bốc cơm ăn, miễn sao là đảm bảo tay bé sạch sẽ. Việc trẻ tự khám phá đồ ăn sẽ giúp trẻ hứng thú hơn trong việc ăn uống. 

- Bé ngậm đồ ăn rất lâu, không chịu nuốt: Mình nhận thấy đây là vấn đề chung của nhiều bà mẹ bỉm. Đôi khi, bé ngậm lâu không phải vì ương bướng, mà vì chưa quen thao tác nhai – nuốt. Lúc này, bạn nên giảm lượng thức ăn trong mỗi muỗng, chuyển sang thực phẩm kết cấu mịn hơn trong vài ngày, ví dụ như cháo, bún, phở. Quan trọng là hãy trò chuyện với con nhẹ nhàng trong bữa ăn. Đừng nghĩ rằng trẻ nhỏ chưa hiểu chúng ta nói, thực tế, các em bé hoàn toàn hiểu được ý của ba mẹ thông qua ngữ điệu và ngôn ngữ cơ thể đấy.

Một mẹo là hãy đặt mục tiêu theo từng giai đoạn nhỏ, ví dụ hôm nay ăn hết 10 thìa cơm, hôm sau tăng lên 15 thìa, ... Việc tăng dần lượng thức ăn cũng sẽ giúp dạ dày bé quen dần với khẩu phần ăn. Sau vài tuần, bé sẽ tự đói và nuốt nhanh hơn mà mình không phải ép. 

Một sai lầm là các mẹ hay cho trẻ nhỏ ăn kẹo, bánh từ sớm vì nghĩ đơn giản là ăn vào người không bổ này cũng bổ nọ. Tuy nhiên đối với trẻ dưới 1 tuổi nếu trẻ được tiếp xúc với nhiều thức ăn ngọt hoặc mặn sẽ khiến trẻ có xu hướng chê đồ ăn dặm vì chúng không hấp dẫn như những thứ đó. Chưa kể những thức ăn đó không phù hợp với gan thận non nớt của trẻ.

- Bé chỉ thích vài món ăn, từ chối đồ mới: Đây cũng là điểm chung của nhiều bé dưới 1 tuổi hay gặp phải. Bé nhà mình hồi đó chỉ ăn khoai lang, bí đỏ… và từ chối những món khác. Mình nhận ra rằng, đôi khi trẻ từ chối ăn chỉ vì không thích màu sắc của món đó nhưng khi cho vào miệng lại ăn rất khoái.  Do đó khi tới bữa ăn, ngoài các món bé thích mình sẽ cho vào một lượng nhỏ đồ ăn khác và để xa tầm mắt của trẻ, sau đó tăng số lượng lên dần dần qua từng bữa. Chỉ cần kiên trì một thời gian trẻ sẽ ăn uống đồng đều lại lúc nào mà chính trẻ cũng không nhận ra..

- Mẹ bị stress vì bừa bộn khi cho con ăn: Việc trẻ bắt đầu ăn dặm và học cách tự cầm nắm khiến nhà cửa như bãi chiến trường. Kinh nghiệm của mình trong trường hợp này đó là nên ưu tiên sử dụng yếm bằng cao su, ghế ăn bằng nhựa và trải chiếu cao su ở dưới sàn nhà. Sau khi trẻ ăn xong chỉ cần gom rác lại đổ đi, xả qua bằng nước hoặc lau bằng khăn giấy xong phơi khô là xong. Đơn giản mà không tốn thời gian. 

Khi bạn không còn căng thẳng vì bừa bộn thì bản thân thoải mái hơn và có thời gian cho con hơn.

- Mẹ kỳ vọng quá nhiều: Bất kỳ bà mẹ nào cũng mong con ăn nhiều mau lớn, nhưng ở giai đoạn đầu ăn dặm là để làm quen, không phải ăn để no, nhanh lớn. Vì vậy, đừng đặt kỳ vọng quá cao, trẻ ăn bao nhiêu cũng được, miễn là vui vẻ và không sợ bữa ăn. 

Một sai lầm thường thấy là các mẹ bỉm sữa rất hay so sánh con mình với con nhà người ta từ đó lấy con họ làm tiêu chuẩn để ép con mình. Hãy nhớ rằng mỗi bé có một nhịp phát triển, sở thích ăn uống và khẩu phần khác nhau, không thể áp dụng một tiêu chuẩn chung.

2. Xây dựng chế độ ăn khoa học cho bé

Chế độ ăn uống khoa học là tiêu chí quan trọng hàng đầu trong giai đoạn cho trẻ ăn dặm. 

Một mẹo mà mình thấy cực kỳ hiệu quả là trong giai đoạn 6–7 tháng, bé nên làm quen với các thực phẩm dễ tiêu như khoai lang, bí đỏ, cà rốt, lê hoặc táo hấp. Sau đó tăng dần đồ thô và đa dạng thực phẩm theo từng giai đoạn để bé học nhai – nuốt nhưng không bị quá tải. Một số thực phẩm bạn nên ưu tiên cho bé như:

• Thực phẩm giàu vitamin A và chất xơ: bí đỏ, cà rốt, khoai lang → tốt cho mắt và tiêu hóa.

• Thực phẩm giàu đạm dễ tiêu: thịt gà, cá hồi, sữa và trứng → hỗ trợ phát triển trí não và chiều cao.

• Ngũ cốc nguyên hạt: yến mạch, gạo lứt → giúp bé no lâu, tăng năng lượng cả ngày.

• Rau xanh mềm: rau cải thìa, cải bó xôi, mồng tơi → bổ sung sắt, canxi.

Ngược lại, trong giai đoạn ăn dặm của trẻ từ 6-12 tháng thì bạn cần tránh một số thực phẩm như:

• Đường, muối (trẻ dưới 1 tuổi tuyệt đối không được sử dụng ).

• Thức ăn cứng nguyên miếng như: nhãn, vải, chôm chôm (nguy cơ hóc cao).

• Mật ong (trẻ dưới 1 tuổi có thể bị ngộ độc botulinum).

• Thức ăn chiên rán và đồ chế biến sẵn như bánh kẹo.

Mình nhận ra rằng khi xây dựng thực đơn phù hợp với từng giai đoạn thì con ăn sẽ chủ động hơn và ít xảy ra tình trạng nôn trớ hoặc chán ăn.

3. Tạo môi trường ăn uống lý tưởng cho bé

Môi trường ăn uống đóng vai trò cực quan trọng trong việc bé có tập trung ăn hay không.

Ngay từ khi bắt đầu vào bữa, bạn nên tắt điện thoại, tắt tivi - những thứ có thể làm trẻ xao nhãng. Mẹo đó là hãy cố gắng để các bữa cơm giống nhau, từ vị trí ghế ngồi cho đến vị trí đặt bàn ăn, sử dụng các loại thìa muỗng và bát cơm giống nhau, thậm chí các bước trước khi tới bữa ăn như: rửa tay - ngồi ghế - cài dây, từ đó giúp trẻ hiểu đã đến giờ ăn và cơ thể hình thành phản xạ chuẩn bị. Đối với trẻ nhỏ cũng phải áp dụng kỷ luật ngay từ sớm.

Nhiều bậc phụ huynh thường thấy con lười ăn thì sẽ bế trẻ đi chơi nhà này nhà kia hoặc cho trẻ xem điện thoại, tivi, đây là một sai lầm nghiêm trọng trong việc cho trẻ ăn. Việc này sẽ đến trẻ mất phản xạ đói, chỉ ăn khi được làm điều mình thích và ăn không theo nhu cầu thực.

Một mẹo là trước giờ ăn khoảng một tiếng, thỉnh thoảng bạn có thể cho trẻ xem video các em bé khác ăn để khiến trẻ cảm thấy hứng thú với việc ăn và chủ động đòi. Tuy nhiên cũng không nên lạm dụng điều này vì sẽ hình thành thói quen xấu cho trẻ đòi coi điện thoại trước giờ ăn. 

4. Tạo thói quen tốt - bỏ thói quen xấu khi cho bé ăn

Dưới đây là các thói quen tốt mà chúng ta có thể rèn trẻ ngay trong quá trình bắt đầu ăn dặm:

4.1 Tập cho bé ăn đúng giờ

Việc cố định 2–3 khung giờ ăn dặm mỗi ngày giúp bé hình thành nhịp sinh học ổn định hơn. Bé sẽ đói đúng thời điểm và ăn tự giác hơn. Nếu một ngày bị lệch do lịch sinh hoạt, hôm sau bạn nên đưa bé về lại nhịp cũ sớm nhất có thể.

4.2 Cho bé vận động trước khi ăn

Trẻ vận động nhẹ trước bữa ăn thường ăn ngon miệng hơn rất nhiều. Bạn nên cho con chơi bò, trườn hoặc đi lại trong nhà 10–15 phút trước khi ăn, sau khoảng thời gian đó con vào bàn ăn sẽ rất vui vẻ. 

4.3 Không cho bé ăn vặt sát giờ ăn dặm

Đây là lỗi nhiều mẹ mắc phải. Nếu trẻ bú sữa hoặc ăn vặt trước bữa tầm 30–60 phút, bé sẽ không đói và từ chối ăn. Do đó, bạn không nên cho bé ăn bất cứ thứ gì trước giờ ăn dặm .

4.4 Giữ tinh thần thoải mái trước và trong bữa ăn

Có những hôm mình vừa mệt vừa cáu, con lập tức cảm nhận bữa ăn không vui và có thái độ khó chịu lại. Lúc này, bạn nên hít thở sâu 1 phút để lấy lại bình tĩnh trước khi cho con ăn. Việc làm này tuy nhỏ nhưng mang lại hiệu quả cao.  Chính vì vậy, các bạn hãy nhớ rằng con sẽ ăn tốt hơn khi mẹ không căng thẳng.

4.5 Không đút ép – không quát mắng – không dọa nạt

Việc ép hay doạ nạt con trước khi ăn chỉ làm trẻ sợ hãi và không muốn vào bữa nghiêm túc. Một khi bé đã không muốn ăn thì rất khó để chữa. Do đó, các bạn nên chọn cách quan sát phản ứng của con, tôn trọng tín hiệu no – đói của trẻ để chúng luôn có cảm giác yêu thích bữa cơm ngay từ khi còn bé.

Kết luận

Trên đây là những mẹo mà bản thân mình đã đúc kết ra được từ hành trình ăn dặm đầy thử thách. Hy vọng rằng qua những kinh nghiệm thực tế này sẽ giúp các bạn đặc biệt là các bà mẹ bỉm sữa tìm ra được phương pháp cho trẻ ăn dặm phù hợp, từ đó giảm bớt stress và tận hưởng những khoảnh khắc đáng nhớ cùng con trong thời kỳ ăn dặm đầu đời.